ก่อนสมัยรัตนโกสินทร์
จารึกที่มีการกล่าวถึงพิธีอภิเษกสถาปนาพระมหากษัตริย์ที่เก่าที่สุด คือ จารึกที่พบบริเวณปากแม่น้ำมูล อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี และจารึกวัดศรีเอม กิ่งอำเภอเขาสวนกวาง จังหวัดขอนแก่น กล่าวถึงเรื่องราวการอภิเษกพระเจ้าจิตรเสน แห่งรัฐเจนละ ในพุทธศตวรรษที่ 12
สมัยสุโขทัย จารึกวัดศรีชุม หลักที่ 2 กล่าวถึงการที่พ่อขุนผาเมืองอภิเษกพ่อขุนบางกลางหาวขึ้นเป็นกษัตริย์ปกครองกรุงสุโขทัย มีพระนามว่า พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ และ จารึกป่ามะม่วง หลักที่ 5 กล่าวถึงพิธีอภิเษกของพระมหาธรรมราชาลิไท โดยเรียกว่า
พิธีราชาภิเษก
สมัยอยุธยา หลักฐานเกี่ยวกับพระราชพิธีบรมราชภิเษก มีกล่าวไว้ในคำให้การชาวกรุงเก่า เมื่อครั้งเสียกรุงศรีอยุธยาใน พ.ศ. 2310 หมวดราชประเพณีกรุงศรีอยุธยาว่าด้วยพระราชพิธีบรมราชาภิเษก และเป็นต้นแบบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกในสมัยรัตนโกสินทร์ รายละเอียดและลำดับของพิธี มีดังนี้
- เครื่องราชูปโภคที่ใช้ในพระราชพิธี เช่น ตั่งไม้มะเดื่อ พระที่นั่งภัทรบิฐ
- เครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ ได้แก่ พระมหามงกุฎ พระแสงขรรค์ พัดวาลวิชนี ธารพระกร และฉลองพระบาท
- การประกอบพระราชพิธี เช่น การเป่าสังข์ การตีกลองอินทเภรี และการประโคมเครื่องดุริยางค์
- ราชบัลลังก์ปูลาดด้วยหลังพระยาราชสีห์ ต่อมาใช้แผ่นทองคำเขียนรูปราชสีห์ด้วยชาดหรคุณแทน
- พระสุพรรณบัฏที่จารึกอันมีการประดับการอบด้วยอัญมณี โดยประดิษฐานอยู่บนพานทอง
- การเสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนครโดยกระบวนพยุหยาตรา
- การสมโภชพระนคร
- ทรงสร้างพระพุทธรูป เงินพดด้วง งดเว้นไม่เก็บส่วยเงินอากร 3 ปี และทรงปล่อยนักโทษ หลังเสร็จพระราชพิธี
สมัยกรุงธนบุรี สันนิษฐานว่า ทำตามแบบอย่างสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ แต่กระทำพอสังเขป เพราะบ้านเมืองอยู่ในระหว่างสงคราม
