สมัยโบราณ วันปีใหม่ของไทยตรงกับวันขึ้น 1 ค่ำเดือนอ้าย เพื่อให้สอดคล้องกับคติทางพระพุทธศาสนา เป็นช่วงฤดูหนาว สรรพสิ่งสดใส อากาศไม่ร้อน แต่ต่อมา วันปีใหม่ถูกเปลี่ยนไปตามคติพราหมณ์ คือ วันขึ้น 1 ค่ำ เดือน 5 เป็นวันปีใหม่ ตรงกับเทศกาลสงกรานต์ ในปี 2432 วันขึ้น 1 ค่ำ เดือน 5 ตรงกับวันทางสุริยคติคือ 1 เมษายน ดังนั้น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ถือเอาวันที่ 1 เมษายน เป็นวันขึ้นปีใหม่ของทุกปีนับแต่นั้นเป็นต้นมา จนกรทั่ง ปี 2484 รัฐบาลจอมพล ป. พิลูลสงครามก็ได้ประกาศให้วันขึ้นปีใหม่ไทยเปลี่ยนไปตามแบบสากลคือ วันที่ 1 มกราคม

ในเทศกาลปีใหม่ของไทยจากโบราณมาถึงปัจจุบัน คติความเชื่อที่คนไทยยึดถือคือ ปีใหม่ เป็นเวลาที่จะเกิดสิ่งใหม่ๆ สิ่งดี จึงต้องเตรียมตัวต้อนรับ ทำความสะอาดปัดกวาดบ้านเรือน ทำบุญตักบาตรเป็นสิริมงคล ความสนุกสนานของเทศกาลปีใหม่ในช่วงที่ตรงกับสงกรานต์ของโบราณ ปรากฎในวรรณกรรม เช่น นิราศเดือน แต่งโดยนายมี พรรณาการแต่งกายสาวๆ ในช่วงเทศกาลไว้ว่า

ผู้คนแต่งกายประชันความสวยงามกัน ไปวัดถวายน้ำสรง กลิ่นน้ำอบน้ำปรุงจรุงใจ อย่างไรก็ตามเรื่องสนุกที่ขาดไม่ได้คือ การพนันขันต่อ เล่นถั่วเล่นไพ่ บางทีเสียพนันหมดตัวต้องขายผ้านุ่งหาเงิน