Open Education Resources
                       : คุณลักษณะและเกณฑ์การพิจารณา
                                                                                                         จุฑารัตน์ นกแก้ว*
          การเข้าถึงแหล่งสารสนเทศ วัสดุการเรียนรู้ (learning material) ยังคงเป็นข้อจำกัดและปัญหาของผู้เรียนโดย
เฉพาะผู้เรียนในระบบทางไกลหรือการเรียนในสิ่งแวดล้อมออนไลน์ในประเทศกำลังพัฒนา ข้อจำกัดและปัญหาดัง
กล่าวมีหลายสาเหตุ แต่สาเหตุหลัก มาจากราคาค่าใช้จ่ายโดยเฉพาะเรื่องลิขสิทธิ์และสิทธิ์การเข้าใช้ รวมทั้งปัญหา
โครงสร้างพื้นฐานสารสนเทศ ปัจจุบันด้วยความก้าวหน้าของเทคโนโลยีและการเป็นสังคมแบบเปิดทำให้มีการพัฒนา
แหล่งเรียนรู้ด้านการศึกษาแบบเปิด (Open Education Resource-OER) บทความนี้ นำเสนอคุณลักษณะที่ดีของ
OER และ เกณฑ์การพิจารณา

          OER Open Educational Resources  หรือเรียกสั้นๆ ว่า OER  ความหมายที่เป็นที่เข้าใจ โดยทั่วไป หมายถึง
แหล่งการเรียนรู้ด้านการศึกษาที่ผู้ใช้สามารถเข้าถึงโดยไม่มีค่าใช้จ่าย หรือ ค่าธรรมเนียมการใช้ (license free) OER
ได้รับการประยุกต์เพื่อเป็นวิธีเพิ่มคุณภาพการเข้าถึงแหล่งวัสดุการเรียน ช่วยสนับสนุนความเท่าเทียมในการเข้าถึง ส่ง
ผลทำให้การศึกษามีคุณภาพ การศึกษามีการนำไปประยุกต์ทั้งการเรียนในชั้นเรียนและการเรียนทางไกล และการ
เรียนในสิ่งแวดล้อมเสมือน หรือ ในสิ่งแวดล้อมอิเล็กทรอนิกส์

          OER  ได้รับการออกแบบและพัฒนาในหลายรูปแบบ ครอบคลุม Open textbooks เช่น  โครงการ Open
Source Textbooks Project ของ มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย เนื้อหาบทเรียนแบบเปิด (Open Courseware and content) ซอฟต์แวร์แบบเปิด (open software tools)  เช่น ระบบการจัดการการเรียนรู้ (learning management systems)  วัสดุการเรียนที่ใช้สนับสนุนการเรียนทางอิเล็กทรอนิกส์สำหรับผู้สอน (open material for e-learning)  
ที่เก็บวัสดุการเรียนรู้ (repositories of learning objects) หลักสูตรการศึกษาฟรี ( free educational courses )

          Moon  (2010 อ้างถึงใน Sapire, and Reed,  2011) สรุปว่า OER ที่ดีควรมีคุณลักษณะ เข้าถึงได้อย่างเสรีนำ
เสนอในรูปแบบที่ผู้ใช้สามารถปรับหรือ นำไปประยุกต์ได้ตามความต้องการ  มีการพัฒนาและจัดทำภายใต้ระบบที่มี
ลิขสิทธิ์ทีอนุญาตให้ผู้ดัดแปลงสามารถแบ่งปัน การใช้ไปยังชุมชนการเรียนรู้ มีหน่วยงานด้านการศึกษาหลายหน่วย
งานที่พัฒนา OER เช่น The Hewlett Foundation,Messachusetts Institute of Technology’s Open Courseware Initiative  อย่างไรก็ตาม จากการศึกษาพบว่า หน่วยงานที่มีบทบาทสำคัญ ได้แก่  OECD และ UNESCO

          Organization for Economic Co-Operation and Development (OECD n.d.  อ้างถึงใน Sapire, and Reed,
2011) รายงานถึงแนวทางหรือเกณฑ์ในการพิจารณาจัดทำหรือ พัฒนา OER  5 มิติ ดังนี้
          1. ขอบเขต (scope) สาขาที่ครอบคลุม การแบ่งเป็นระดับหน่วย ระดับการศึกษา กลุ่มเป้าหมาย วัสดุที่จัด
เตรียม การแบ่งปันวัสดุการเรียนการสอนและเนื้อหาระหว่างผู้สอน และผู้เรียน
          2. ความเป็นเจ้าของ ผู้รับผิดชอบ (authorship)  เช่นพัฒนาเอง หรือ อยู่ในรูปทีมงาน คณะทำงาน ความร่วม
มือระหว่างหน่วยงาน
          3. การออกใบอนุญาต (licensing) สิ่งนี้สำคัญเพราะส่งผลถึงระดับวัสดุการเรียนได้รับการผสมหรือ บูรณาการ
เข้ากับ OER อื่นๆ หรือ นำกลับมาใช้ในบริบท สภาพแวดล้อมอื่น เช่น การนำไปใช้เป็นแบบฝึกหัด ปัจจุบันที่เป็นที่
รู้จัก คือ การอนุญาตให้ใช้สิทธิ์ หรือ งานที่มีลิขสิทธิ์ ในรูป ของครีเอทีฟคอมมอนส์