Open Education Resources : สิทธิ์การใช้
                                                                                                         จุฑารัตน์ นกแก้ว*

          การนำส่งเนื้อหาตามหลักสูตรการเรียนทางไกลไปยังผู้เรียน โดยเฉพาะผู้เรียนในระบบทางไกล หรือ ผู้เรียน
ที่เรียนในสิ่งแวดล้อมออนไลน์  สถาบันการศึกษาจำเป็นต้องมีการทำสำเนา ผลิตใหม่ แปล หรือ ดัดแปลงหรือแปลง  วัสดุการเรียนให้อยู่ในรูปแบบตามต้องการ เช่น อาจมีการสำเนา พิมพ์ การนำ แฟ้มข้อมูลเสียงไปวางบนเว็บหรือ นำ
วัสดุการเรียนรู้มาใช้ใหม่  วัสดุการเรียนที่นำไป สำเนา ดัดแปลง  ดังกล่าว ส่วนใหญ่เป็นวัสดุการเรียนที่มีลิขสิทธิ์ 
สถาบันการศึกษาต้องได้รับการตอบรับ หรือ การอนุญาตจากเจ้าของผลงานที่มีลิขสิทธิ์ หรือ ที่เรียกว่า copyright
holder’s permission  เช่นเดียวกัน หาก วัสดุการศึกษาจัดทำหรือ พัฒนาขึ้นมาเอง โดยสถาบันการศึกษาก็ต้องมีการ
ระบุสิทธิ์ หรือ ลิขสิทธิ์ หากไม่ดำเนินการจะต้องเผชิญหน้ากับการละเมิด (infringement)  สิทธิ์ได้

          ปัจจุบัน มีเนื้อหาการศึกษาที่ได้รับอนุญาตอย่างเปิดเผย (openly licensed educational content)  หรือที่รู้จัก
กันในชื่อ OER (Open Educational Resources)   ซึ่งเป็นแหล่งการศึกษาที่เปิดสิทธิ์ให้มีการนำไปใช้ในงานทาง
วิชาการ งานด้านการศึกษา  อย่างไรก็ตาม การนำ OER มาใช้ สถาบันการศึกษายังคงต้องตระหนักในประเด็นการ
ละเมิดลิขสิทธิ์หรือสิทธิ์ การเข้าใช้ โดยเฉพาะการนำ OER ไปบูรณาการกับวัสดุการเรียนที่มีลิขสิทธิ์ซึ่งต้องมีการได้
รับอนุญาตก่อน แนวทางการแก้ปัญหาหนึ่งคือ สร้าง OER ของตนเองเข้าไปรวมในงานเนื้อหาการศึกษาที่ได้รับ
อนุญาตอย่างเปิดเผย แนวทางนี้อาจมีคำถามตามมาว่า อย่างไรจึงเรียกว่า  เนื้อหาการศึกษาที่ได้รับอนุญาตอย่างเปิด
เผยจากการศึกษา พบว่า  งานเนื้อหาการศึกษาที่ได้รับอนุญาตอย่างเปิดเผยมีอยู่ 2 รูปแบบ คือ 
          1. ครีเอทีฟคอมมอนส์ (Creative Commons:  CC ) เป็นองค์กรที่ไม่แสวงหาผลกำไรจัดตั้งขึ้นเพื่อขยายขอบ
ข่ายของการใช้สื่อต่างๆ ให้กว้างขึ้นโดยไม่จำกัดที่สัญญาอนุญาตของสื่อนั้นๆ สัญญาอนุญาตของครีเอทีฟคอมมอนส์
จะเอื้อให้มีการใช้สื่อทั้งทางภาพ เสียง ข้อมูล โดยการแบ่งแยกสัญญาอนุญาตย่อยออกสำหรับการแจกจ่ายและการ
ใช้ข้อมูล โดยการอ้างอิงถึงเจ้าของลิขสิทธิ์เดิม  ปัจจุบัน องค์กรมีสาขาในหลายประเทศ สามารถศึกษาข้อมูลเพิ่ม
เติมที่เว็บไซต์ http://creativecommons.org  โดยทั่วไปสิทธิ์ที่อนุญาตโดยครีเอทีฟคอมมอนส์ อยู่ภายใต้เงื่อนไข
การสำเนา แพร่กระจาย การแบ่งปัน ด้านการศึกษา ไม่นำไปใช้เพื่อการค้า
          2. ใบอนุญาตที่กำหนดเอง (Custom license ) ได้รับการนำใช้ในแหล่งข้อมูลที่มีหาได้บนเว็บและเจ้าของ
อนุญาตให้ใช้โดยมีข้อความระบุ โดยใช้เพื่อวัตถุประสงค์เพื่อการเรียนกาสอน และงานทางวิชาการ รวมทั้งต้องมีการ
อ้างอิง (citation) ระบุถึงแหล่งที่นำมา และไม่ดัดแปลงใบอนุญาตที่กำหนดเอง ยังมีความคลุมเครือหากเปรียบเทียบ
กับครีเอทีฟคอมมอนส์ จึงต้องมีการนำมาใช้อย่างระมัดระวัง ในประเทศกำลังพัฒนา มีหน่วยงานที่ร่วมมือกันในรูป
the Consultant Group for International Agricultural Research (CGIAR)

          ปัจจุบัน งานเนื้อหาการศึกษา ที่ได้รับอนุญาตอย่างเปิดเผยที่เป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน คือครีเอ
ทีฟคอมมอนส์ (Creative Commons: CC) คือองค์กรที่ไม่แสวงหาผลกำไรจัดตั้งขึ้นขยายขอบข่ายของการใช้สื่อ
ต่างๆ ให้กว้างขึ้นโดยไม่จำกัดที่สัญญาอนุญาตของสื่อนั้นๆ สัญญาอนุญาตของครีเอทีฟคอมมอนส์ จะเอื้อให้มีการใช้
สื่อทั้งทางภาพ เสียง ข้อมูล โดยการแบ่งแยกสัญญาอนุญาตย่อยออกสำหรับการแจกจ่าย และการใช้ข้อมูล โดยการ
อ้างอิงถึงเจ้าของลิขสิทธิ์เดิม ครีเอทีฟคอมมอนส์ก่อตั้งโดย ลอว์เรนซ์ เลสสิก ซึ่งปัจจุบันบริหารงานโดย โจอิจิ อิโต
(จอย อิโต)