งามสง่าพุ่มข้าวบิณฑ์ อักษรศิลป์ลายสือไทย

สถาปัตยกรรมของเมืองสุโขทัยซึ่งมีเอกลักษณ์เฉพาะของศิลปะที่ไม่มีที่ใดเหมือน นั่นคือ เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ หรือ ทรงดอกบัวตูม สันนิษฐานว่ามีวิวัฒนาการของงานศิลปะมาจากหลายแหล่ง ต่อมาช่างชาวเมืองสุโขทัยจึงได้พัฒนางานออกแบบจนเป็นงานศิลปะของสุโขทัย สถาปัตยกรรมที่โดดเด่น ได้แก่ สถูปเจดีย์แบบสุโขทัยแท้ ซึ่งมีลักษณะที่สำคัญคือ การสร้างฐานเป็นสี่เหลี่ยม 3 ชั้น ตั้งซ้อนกันขึ้นไปถึงองค์เจดีย์เหลี่ยมแล้วย่อมุมยอดให้มี ลักษณะคล้ายพุ่มข้าวบิณฑ์ หรือดอกบัวตูม จึงเรียกสถูปเจดีย์แบบนี้ว่า “เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์” หรือ “ทรงดอกบัวตูม”

เป็นอาคารสัญลักษณ์ของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ดำเนินการก่อสร้างเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม พ.ศ. 2531 แล้วเสร็จใน พ.ศ. 2532 มีลักษณะเป็นอาคารทรงไทยประยุกต์มาจากสถาปัตยกรรมสมัยสุโขทัย นำมาใช้ในการออกแบบก่อสร้าง คือ เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ อันเป็นศิลปะของเมืองสุโขทัย โดยมหาวิทยาลัยได้กำหนดให้ “ศาลาพุ่มข้าวบิณฑ์” เป็นศูนย์กลางของอุทยานการศึกษารัชมังคลาภิเษก โดยเน้นให้มีจุดเด่นตั้งอยู่กลางสระน้ำ (ตระพังเขียว-ทอง) ซึ่งมีแนวคิดมาจากการวางผังของวัดสระศรี สมัยสุโขทัย บริเวณเนื้อที่ภายในอาคารมีพื้นที่ใช้สอย จำนวน 3 ชั้น ออกแบบโดย รองศาสตราจารย์ ดร.ภิญโญ สุวรรณคีรี ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (สถาปัตยกรรม) ประจำปี 2537