โบราณกาล

น้ำอภิเษก ประกอบด้วย น้ำพระพุทธมนตร์และน้ำเทพมนตร์ น้ำที่ใช้สำหรับพิธีการสำคัญ ต้องเป็นน้ำสะอาดที่นำมาจากแหล่งที่มีชื่อเป็นมงคล มีความสำคัญ เช่นสระหรือแม่น้ำสำคัญ ตามตำราโบราณ ต้องใช้น้ำจากแม่น้ำห้าสายหรือปัญจมหานทีในชมพูทวีป คือ แม่น้ำคงคา แม่น้ำยมุนา แม่น้ำอจิรวดี แม่น้ำสรภู และแม่น้ำมหิ ด้วยความเชื่อที่ว่า เป็นน้ำที่ไหลมาจากเขาไกรลาส ที่สถิตของพระอิศวร แต่เนื่องจากสมัยโบราณ ความไม่สะดวกในการอัญเชิญน้ำเป็นระยะทางไกล จึงอนุโลมใช้น้ำจากแหล่งน้ำสำคัญในราชอาณาจักรแทนน้ำจากปัญจมหานทีในชมพูทวีปหรืออินเดียตามตำราโบราณ จนถึงสมัยรัชกาลที่ 5 จึงได้น้ำจากปัญจมหานทีมาประกอบพระราชพิธีสำคัญเป็นครั้งแรกโดยใช้เจือกับน้ำจากแหล่งน้ำสำคัญในประเทศเพื่อเสกน้ำเทพมนตร์