บรรณสารติดเล่า Podcast ซีซั่น 2 EP. 18 สำหรับในเดือนตุลาคมมีเทศกาลของชาวตะวันตกเกี่ยวกับผี คือ เทศกาลวันฮาโลวีน ซึ่งตรงกับวันที่ 31 ตุลาคมของทุกปี
วันฮาโลวีน คือ เทศกาลเฉลิมฉลองประจำปีในวัฒนธรรมของตะวันตก โดยจะจัดขึ้นก่อนถึงวันสมโภชนักบุญของศาสนาคริสต์ นิกายคาทอลิก ปัจจุบันวันฮาโลวีนกลายเป็นเทศกาลที่นิยมจัดขึ้นในหลายประเทศทั่วโลก กิจกรรมที่นิยมทำในวันฮาโลวีน ได้แก่ แต่งตัวเป็นผี แกะสลักฟักทองเป็นรูปหน้าผี จัดปาร์ตี้ฮาโลวีน เล่าเรื่องผีหรือดูภาพยนตร์ผี
สำหรับประเทศไทยไม่มีเทศกาลเกี่ยวกับผี แต่ขอแนะนำผีของไทยให้ได้รู้จัก ซึ่ง “ผี” ตามความหมายในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตสถาน ได้ให้คำจำกัดไว้ว่า ผี คือ สิ่งที่มนุษย์เชื่อว่าเป็นสภาพลึกลับ มองไม่เห็นตัว แต่อาจจะปรากฏเหมือนมีตัวตนได้ อาจให้คุณหรือโทษได้ มีทั้งดีและเลว หรืออาจ หมายถึง คนที่ตายไปแล้ว หรือเทวดาก็ได้
สำหรับผีไทย มีหลากหลายประเภทของผีไทย ยกตัวอย่างดังนี้
1. ผีฟ้า คือ ผีที่ยิ่งใหญ่ที่สุด เป็นผีที่สร้างโลก สร้างจักรวาล สร้างมนุษย์และสรรพสิ่งต่างๆ
2. ผีบรรพบุรุษ คือ วิญญาณของบรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้ว โดยผีบรรพบุรุษจะต้องมีที่อยู่อาศัยเป็นหลักแหล่ง ซึ่งอาจจะสร้างหิ้งไว้ทางทิศเหนือของห้องนอน และจะต้องได้รับการดูแลเลี้ยงดูเอาใจใส่และให้ความเคารพโดยลูกหลาน
3. ผีกะ ความเชื่อเรื่องผีกะมีอยู่ว่า เดิมที่มีการซื้อขายผีกะจากพวกเงี้ยว เพื่อนำมารักษาดูแลบ้านเรือน ไร่นา และใช้ทำมาค้าขายนำเงินทองมาให้ อีกทั้งยังทำให้ผู้เลี้ยงผีกะมีเสน่ห์ และคนรักคนชอบ
4. ผีโป่ง คือ ผีที่ชอบอยู่ตามที่น้ำขังเฉอะแฉะเป็นผีร้ายที่ทำให้คนเกิดเจ็บป่วย สามารถรักษาได้โดยวิธีการเป่ามนต์เพื่อขับไล่ผีให้ออกจากร่างกายคนเจ็บได้
5. ผีตายโหง ถือว่าเป็นผีตายที่ไม่ดีขอบทำอันตรายคน ทำให้เกิดเจ็บป่วย ส่วนใหญ่จะต้องทำพิธีส่งผีหรือทำเครื่องพิธีเซ่นไหว้ จึงทำให้คนป่วยหายได้
6. ผีเจ้านาย คือวิญญาณของคนสำคัญเป็นพวกเจ้านายหรือนักรบ และเคยทำคุณประโยชน์ให้กับบ้านเมือง แต่ไม่ไปเกิดเป็นเทวดา เพราะยังอยากอยู่ช่วยมนุษย์ให้พ้นทุกข์พ้นร้อน ผีเจ้านายเป็นผีดี แต่ถ้าหากถูกลบหลู่ก็อาจมาทำอันตรายผู้ที่กระทำการลบหลู่ได้ โดยอาจทำให้เจ็บไข้ได้ป่วย ต่อเมื่อทำพิธีขอขมาแล้วก็จะหายเป็นปกติ
สรุปแล้วจาการยกตัวอย่างประเภทผีไทย จะพบว่ามีทั้งผีที่ดีและผีไม่ดี ความเชื่อเรื่องผียังคงอยู่ในความคิดและความเชื่อในสังคมไทย สำหรับท่านที่สนใจศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับผีไทยเพิ่มเติม สามารถศึกษาได้จาก เอกสารการสอนชุดวิชา แนวคิดไทย 12407 หน่วยที่ 5 เรื่อง ผีกับพระ ของสาขาวิชาศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
รายการอ้างอิง
ฉลาดชาย รมิตานนท์. (2533). ผีกับพระ. ใน เอกสารการสอนชุดวิชาแนวคิดไทย (พิมพ์ครั้งที่ 3, น.243-300). สาขาวิชาศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.