“สารานุกรมดนตรีอีสาน” หนังสือเล่มนี้เป็นแหล่งข้อมูลสำคัญที่รวบรวมและจัดระบบความรู้เกี่ยวกับดนตรีพื้นบ้านภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยครอบคลุมความรู้เกี่ยวกับเครื่องดนตรีอีสาน เครื่องดนตรีที่ใช้ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย หรือที่เรียกกันว่า “ภาคอีสาน” เป็นส่วนสำคัญในการประกอบพิธีกรรม งานบุญประเพณี และความบันเทิงในท้องถิ่น ดนตรีอีสานมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ทั้งจังหวะสนุกสนาน ท่วงทำนองที่ฟังแล้วให้ความรู้สึกครึกครื้นและอบอุ่นใจ
ตัวอย่างเครื่องดนตรีอีสานที่สำคัญ
- แคน
เครื่องเป่าชนิดมีลิ้น มีท่อเสียงหลายท่อและเป่าประสานเสียงได้หลายเสียง เหตุเพราะเครื่องดนตรีชนิดนี้มีคุณลักษณะเสียงตามภาษาท้องถิ่นว่า “แก่น-แลน-แก่น-แลน-แก่น-แลน-แก่น” หรือ “แคน-แลน-แคน” นั้นเอง จึงเรียกเครื่องดนตรีชนิดนี้ว่า “แคน” ตามคุณลักษณะเสียงที่เกิดจากลิ้นอิสระ (Free Reed) และเสียงที่เกิดจากเสียงประสานหลายเสียงพร้อมกัน - พิณ
พิณไห : เครื่องดีดสายทำจากไหน้ำปลาหรือไหหมักปลาร้า บางทีเรียกว่า “ไหซอง” สันนิษฐานว่าเพราะนำไหมาทำเป็นเครื่องดีดประกอบเพลงในความหมายเดียวกันกับคำว่า “ซอง” (Song) ในภาษาอังกฤษ จึงเรียกว่าไหซอง จัดว่าเป็นคำผสมเช่นเดียวกับคำว่า “ลำซิ่ง” เพราะซิ่งมาจากคำว่าเรชซิ่ง (Racing) แปลว่ารวดเร็ว ทันสมัย เป็นต้น - โหวด
เครื่องเป่าไม่มีลิ้น ทำด้วยไม้ไผ่เฮี้ยชนิดเดียวกันกับแคน ที่เรียกว่าโหวดนั้นเรียกตามสำเนียงที่ดัง โหวด ๆ หรือหวูด ๆ ใช้บรรเลงเดี่ยวหรือประสมวงโปงลาง
ความสำคัญของเครื่องดนตรีอีสาน
เครื่องดนตรีอีสานไม่เพียงแต่สร้างความสนุกสนาน แต่ยังสะท้อนวิถีชีวิต ความเชื่อ และวัฒนธรรมของคนในท้องถิ่น ทั้งในงานบุญ งานประเพณี และการละเล่นพื้นบ้าน เช่น บุญบั้งไฟ บุญข้าวจี่ งานขึ้นบ้านใหม่ งานแต่งงาน และงานมหรสพกลางแจ้ง ลักษณะเด่นของหนังสือเล่มนี้เป็นหนังสือสารานุกรมแบบเรียงลำดับตามตัวอักษร โดยใช้ภาษาท้องถิ่นควบคู่กับคำอธิบายเป็นภาษาไทยกลางอย่างเป็นระบบ สามารถใช้เป็นแหล่งข้อมูลทางวิชาการได้ เหมาะสำหรับนักเรียน นักศึกษา นักวิจัย บุคคลทั่วไปที่อยากเข้าใจ “เสียงแห่งแผ่นดินอีสาน”
หากสนใจศึกษาเพิ่มเติม สามารถอ่านเนื้อหาหนังสือทั้งเล่ม ได้ที่นี่