• พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

ภาพยนตร์ส่วนพระองค์ “สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีทรงอัญเชิญพระบรมอัฐิ ร.7 จากลอนดอนกลับประเทศไทย” ได้รับคัดเลือกเป็น “มรดกภาพยนตร์ของชาติ ประจำปี 2567”

ภาพยนตร์ส่วนพระองค์ เรื่อง “สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีทรงอัญเชิญพระบรมอัฐิ ร.7 จากลอนดอนกลับประเทศไทย (2492)” ถูกคัดเลือกให้ได้รับการขึ้นทะเบียน “มรดกภาพยนตร์ของชาติ ประจำปี 2567” โดยทางหอภาพยนตร์ กระทรวงวัฒนธรรมได้ประกาศรายชื่อภาพยนตร์ทรงคุณค่าที่ได้รับการคัดเลือกในวันอนุรักษ์ภาพยนตร์ไทย เมื่อวันที่ 4 ตุลาคมที่ผ่านมา

ภาพยนตร์เรื่องนี้เป็นภาพยนตร์ที่สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ทรงให้ข้าราชบริพารถ่ายพิธีอัญเชิญพระบรมอัฐิ ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่สำคัญทางประวัติศาสตร์นี้ไว้เป็นภาพยนตร์ส่วนพระองค์ และจัดเป็นภาพยนตร์ประเภทข่าว สารคดี หนังบ้าน ซึ่งมีการบันทึกไว้ทั้งหมด จำนวน 3 ม้วน

โดยม้วนแรกเป็นม้วนฟิล์มสีบันทึกเหตุการณ์ตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2492 สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 เสด็จออกจากพระตำหนักคอมพ์ตัน ประเทศอังกฤษ พร้อมอัญเชิญพระบรมอัฐิของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวไปยังท่าเรือเซาท์แทมป์ตัน ซึ่งรัฐบาลอังกฤษได้จัดพิธีส่งเสด็จอย่างสมพระเกียรติ โดยมีกองทหารเกียรติยศรับเสด็จสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯ ก่อนเสด็จขึ้นประทับเรือโดยสาร “วิลเฮ็ม ไรส์” (Wilhelm Ruys) ภาพยนตร์บันทึกพระราชอิริยาบถของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯ และผู้ตามเสด็จตลอดการประทับในเรือ พร้อมบันทึกเส้นทางเดินเรือที่ผ่าน จนกระทั่งมาถึงท่าเรือสิงคโปร์ เมื่อวันที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2492 จากนั้นเสด็จเปลี่ยนประทับเรือ “ภาณุรังษี” เพื่อนำเสด็จจากสิงคโปร์สู่เกาะสีชัง

ม้วนที่ 2 และ 3 เป็นฟิล์มขาวดำ บันทึกเหตุการณ์วันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2492 เริ่มต้นเมื่อเรือรบหลวงแม่กลองที่สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯ และพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จถึงท่าราชวรดิฐ ประชาชนเฝ้ารอรับเสด็จเต็มสองฟากถนนหน้าพระบรมมหาราชวัง ขบวนแห่ทหารและขบวนพระที่นั่งราเชนทรยานเคลื่อนออกจากประตูพระบรมมหาราชวังไปยังท่าราชวรดิฐ เมื่อได้เวลาอันสมควรจึงอัญเชิญพระโกศพระบรมอัฐิลงจากเรือ ขึ้นประดิษฐานบนพระที่นั่งราเชนทรยาน แห่เข้าสู่พระบรมมหาราชวัง เพื่อประดิษฐาน ณ หอพระบรมอัฐิ ร่วมกับสมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้าในพระบรมมหาราชวัง

สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯ มีพระราชนิยมในการถ่ายภาพยนตร์สมัครเล่นตามพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวมาตั้งแต่เมื่อขึ้นครองราชสมบัติ ทรงถ่ายภาพยนตร์สมัครเล่น 16 มม. ด้วยพระองค์เอง เมื่อรัชกาลที่ 7 เสด็จสวรรคต สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯ มิได้ทรงละพระราชนิยมนี้ แต่ทรงให้เจ้านายใกล้ชิดเป็นผู้ถ่ายภาพยนตร์ส่วนพระองค์ต่อ ตั้งแต่ยังประทับอยู่ที่ประเทศอังกฤษ จนเมื่อเสด็จนิวัติประเทศไทย และประทับที่วังสวนบ้านแก้ว จังหวัดจันทบุรี ก็ยังโปรดให้ช่างถ่ายภาพยนตร์ส่วนพระองค์เสมอมา

หอภาพยนตร์ได้รับมอบฟิล์มภาพยนตร์ส่วนพระองค์ของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯ จำนวนหนึ่งจากวังสวนบ้านแก้วเมื่อปี พ.ศ. 2528 ซึ่งในเวลานั้นเป็นวิทยาลัยครูจันทบุรี ในจำนวนนั้นมีฟิล์มที่บันทึกเหตุการณ์เกี่ยวกับการอัญเชิญพระบรมอัฐิของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวจากอังกฤษกลับมาประเทศไทย รวม 3 ม้วน เป็นฟิล์มสี 1 ม้วน มีชื่อลำลองว่า “พระบรมอัฐิ” และฟิล์มขาวดำ 2 ม้วน มีชื่อลำลองว่า “ขบวนแห่พระบรมอัฐิ” ซึ่งมิได้มีชื่อเรื่องอย่างเป็นทางการ หอภาพยนตร์จึงได้รวมฟิล์มทั้งสามม้วนเป็นเรื่องเดียวกัน และตั้งชื่อใหม่ว่า “[สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีทรงอัญเชิญพระบรมอัฐิ ร.7 จากลอนดอนกลับประเทศไทย]”

ขอขอบคุณข้อมูลและภาพจาก หอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน)

สาระความรู้เพิ่มเติม